DAV Class 7 Sanskrit Book Solutions Chapter 2 – अभ्यासः एव परमो गुरुः के सभी प्रश्नों के उत्तर नीचे दिए गए हैं. छात्र आसानी से यहाँ से अपनी DAV Class 7 Sanskrit Book Solutions Chapter -wise प्राप्त कर सकते हैं. और अपने संस्कृत की परीक्षा के लिए फेयर बना सकते हैं.
DAV Class 7 Sanskrit Book Solution Chapter 2: अभ्यासः एव परमो गुरुः – All Solutions
1. पाठ पठित्वा वदन्तु लिखन्तु च ‘आम्’ अथवा ‘नहि’
(Write ‘आम्’ for Yes and ‘नहि’ for No)
i. किं छात्र: पठने अकुशलः आसीत्?
उत्तर: आम्
ii. किं छात्रस्य उपहासम् अध्यापका: कुर्वन्ति स्म?
उत्तर: नहि
iii. किं गर्तः घटस्य अधः आसीत्?
उत्तर: आम्
iv. किं गर्तः घटस्थापनेन अभवत्?
उत्तर: आम्
v. कि बालक: उपहासेन दुःखी आसीत्?
उत्तर: आम्
vi. किं बालक: पठितुं न इच्छति स्म?
उत्तर: नहि
vii. किं छात्रः परीक्षायाम् सफलः अभवत्?
उत्तर: आम्
viii. किम् अभ्यास: परमो गुरु:?
उत्तर: आम्
2. उचितं विपरीतपदं चित्वा लिखन्तु
i. कुशल: — अकुशल:
ii. विस्मरति — स्मरति
iii. मूर्ख: — बुद्धिमान्
iv. अध: — उपरि
v. आदरं — अनादरं
3. एकपदेन उत्तराणि (One-word answers)
i. छात्रः कस्मिन् अकुशल: आसीत्?
उत्तर: पठने
ii. बालकस्य उपहासं के कुर्वन्ति स्म?
उत्तर: सहपाठिनः
iii. बालक: परीक्षायां कीदृशं स्थानं प्राप्तवान्?
उत्तर: विशिष्टम्
iv. बालक: मार्गे किम् अपश्यत्?
उत्तर: कूपम्
v. घटस्य अधः किम् आसीत्?
उत्तर: गर्तम्
vi. परमः गुरु: कः अस्ति?
उत्तर: अभ्यास:
4. पूर्णवाक्येन उत्तराणि (Answer in complete sentences)
i. विद्यालये कीदृशः छात्र: आसीत्?
उत्तर: विद्यालये अतीव जिज्ञासुः छात्रः आसीत्।
ii. उपहासकारणात् छात्र: किं चिन्तयति स्म?
उत्तर: छात्रः चिन्तयति स्म–”किम् अहं मूर्खः अस्मि? किं मम भाग्ये विद्या नास्ति? परन्तु अहं तु पठितुम् इच्छामि।”
iii. गर्तम् दृष्ट्वा छात्र: किम् अचिन्तयत्?
उत्तर: छात्रः अचिन्तयत्–‘यदि भूयो भूयः घटस्थापनेन पाषाणशिलायां गर्तः अभवत् तदा किं पुनः पुनः पठनेन मम मतिः तीव्रा न भविष्यति?’
iv. माता किम् उत्तरम् अयच्छत्?
उत्तर: माता उत्तरम् अयच्छत्–”पुत्र! प्रतिदिन भूयो भूयः घटस्थापनेन सः गर्तः निर्मितः।”
v. मातुः उत्तरम् श्रुत्वा छात्र: किम् अचिन्तयत्?
उत्तर: छात्रः अचिन्तयत्–‘यदि भूयो भूयः घटस्थापनेन पाषाणशिलायां गर्तः अभवत् तदा किं पुनः पुनः पठनेन मम मतिः तीव्रा न भविष्यति?’
5. स्थूलपदस्य स्थाने समुचितं प्रश्नवाचकं पदं चित्वा प्रश्ननिर्माणं कुर्वन्तु
(Frame questions using the correct interrogative word)
i. छात्र: मूर्ख: आसीत्।
प्रश्न: कः मूर्खः आसीत्?
ii. छात्र: कूपम् अपश्यत्।
प्रश्न: छात्रः कम् अपश्यत्?
iii. छात्र: मातरम् अपृच्छत्।
प्रश्न: छात्रः काम् अपृच्छत्?
iv. घटस्य अधः एकः गर्तः आसीत्।
प्रश्न: कस्य अधः एकः गर्तः आसीत्?
v. उपहासकारणात् छात्र: दुःखी आसीत्।
प्रश्न: कस्मात् छात्रः दुःखी आसीत्?
vi. बालक: विचारमग्न: अभवत्।
प्रश्न: कः विचारमग्नः अभवत्?
6. अधोलिखितवाक्यानि कथाक्रमानुसारं लिखन्तु
i. बड्गप्रदेशे एकः पठने अकुशलः छात्रः आसीत्।
ii. सः यत् पठति तत् विस्मरति स्म।
iii. एकदा सः मार्गे कूपस्य समीपे एकं गर्तम् अपश्यत्।
iv. गर्तः प्रतिदिन घटस्थापनेन निर्मितः अभवत्।
v. एवमेव पुनः पुनः पठनेन तस्य मतिः तीव्रा भवति।
सही क्रम:
i → ii → iii → iv → v
7. मूल्यात्मक प्रश्न (Value-based Question)
प्रश्न: भवन्तः पाठे अपठन् यत् पठने अकुशलः एकः बालकः पुनः पुनः पठनेन लेखनस्य च अभ्यासेन बुद्धिमान् अभवत् परीक्षायां च विशिष्टं स्थानम् अलभत। अधुना विचारयन्तु लिखन्तु च भवान्/भवती योग्यतां प्राप्तुं किं किं करोति?
उत्तर (उदाहरण):
- अहं प्रतिदिनम् कालं विभज्य कार्य करोमि।
- पठनसमये पठनम् एव करोमि।
- अन्यस्य छात्रस्य अपि सहायतां करोमि।
- नियमितेन अभ्यासेन मम अध्ययनं सुष्ठुतया भवति।
- अहम् अभ्यासपुस्तकस्य अतिरिक्तम् पुस्तकमपि पठामि।
- येन मम स्वाध्यायः अपि वर्धते।
- अध्ययनेन जीवननिर्माणं भवति।
8. गतिविधि (Activity)
प्रश्न: ‘अभ्यासस्य महत्त्वम्’ विषय पर संस्कृत सूक्तियाँ लिखिए।
उत्तर (उदाहरण):
- अभ्यासेन वर्धते ज्ञानम्।
- अभ्यास वैराग्याभ्यां तन्निरोधः।
- अभ्यासो गुरु: कलियुगे।
- सोपानोऽभ्यासः सफलतायाः।
- अभ्यासातिरिच्य नास्ति जीवनम्।
- अभ्यासः एव परमो गुरुः।
9. व्याकरण (Grammar)
(A) अव्ययपदानि (Indeclinable Words)
- एकदा (once), शनैः शनैः (slowly), एव (only), पुनः पुनः (again and again), श्वः (tomorrow), यदा-तदा (when-then), अपि (also), अत्र (here), अधुना (now), कदा (when)
(B) उपसर्गयुक्तपदानि (Words with Prefixes)
- विचरन्ति (वि + चरन्ति), आरोहति (आ + रोहति), आनयति (आ + नयति), अवगच्छति (अव + गच्छति), अनुभवति (अनु + भवति), निस्सरति (निस् + सरति)