Here are all question answers for DAV Class 7 Sanskrit Chapter 9 – बुद्धिमान् गोपालकः
DAV Class 7 Sanskrit Chapter 9: बुद्धिमान् गोपालकः
1. पाठं पठित्वा वदन्तु लिखन्तु च ‘आम्’ अथवा ‘न’
(Write ‘आम्’ for Yes and ‘न’ for No)
i. किं चित्रकारः भवननिर्माणं करोति स्म?
उत्तर: न
ii. किं चित्रकारः नगरात् बहिः अगच्छत्?
उत्तर: आम्
iii. किं चित्रकारः जलाशयस्य दृश्यं निर्मितवान्?
उत्तर: न
iv. किं चित्रकारः अनेकवारं चित्रम् अपश्यत्?
उत्तर: आम्
v. किं चित्रकारः अजाः चारयति स्म?
उत्तर: न
vi. किं गोपालकः पर्वतस्य कोणे आसीत्?
उत्तर: आम्
2. रिक्त स्थानों की पूर्ति (Fill in the blanks)
उत्तर:
एकदा एकः चित्रकारः आसीत्। सः चित्रस्य निर्माणं करोति स्म। एकदा सः पर्वतस्य पृष्ठात् सूर्योदयस्य दृश्यं अपश्यत्। चित्रनिर्माणाय सः पर्वतम् आरोहत्। एकः गोपालकः तत्र धेनूः चारयति स्म। यदा चित्रकारः पर्वतस्य कोणे आसीत् तदा गोपालकः पर्वतस्य उपरि गत्वा तस्य चित्रम् छिन्नम् अकरोत्। एवं कृत्वा तेन कलाकारस्य जीवनं रक्षितम्।
3. विपरीतार्थक पद (Opposites)
i. नीचैः – उपरि
ii. पूर्णम् – अपूर्णम्
iii. विवेकेन – अविवेकेन
iv. आरुह्य – अवतीर्य
v. बहिः – अन्तः
vi. अनेकवारम् – एकवारम्
4. एकपदेन उत्तराणि (One-word answers)
i. कलाकारस्य रुचिः कस्मिन् आसीत्?
उत्तर: चित्रनिर्माणे
ii. चित्रकारः कस्य धन्यवादम् अकरोत्?
उत्तर: गोपालकस्य
iii. पर्वतानां पृष्ठात् किं भवति स्म?
उत्तर: सूर्योदयः
iv. कः चित्रम् छिन्नम् अकरोत्?
उत्तर: गोपालकः
v. गोपालकः काः चारयति स्म?
उत्तर: धेनूः
vi. पर्वतस्य कोणे कः स्थितः आसीत्?
उत्तर: चित्रकारः
5. पूर्णवाक्येन उत्तराणि (Answer in complete sentences)
i. चित्रकारः क्रोधितः भूत्वा किम् अकरोत्?
उत्तर: चित्रकारः क्रोधितः भूत्वा गोपालकं प्रति अधावत्।
ii. चित्रकारः कुत्र आरुह्य चित्रनिर्माणम् आरभत्?
उत्तर: चित्रकारः पर्वतप्रदेशम् आरुह्य चित्रनिर्माणम् आरभत्।
iii. चित्रकारः चित्रम् कतिवारम् अपश्यत्?
उत्तर: चित्रकारः चित्रम् अनेकवारम् अपश्यत्।
iv. गोपालकः किमर्थं कलाकारं न आकारयत्?
उत्तर: गोपालकः ध्यानभङ्गस्य भयात् कलाकारम् न आकारयत्।
v. चित्रकारः किमर्थं क्रोधितः अभवत्?
उत्तर: चित्रकारः चित्रस्य छेदनात् क्रोधितः अभवत्।
6. प्रश्ननिर्माण (Make questions from underlined words)
i. पर्वते सः शोभनं दृश्यं अपश्यत्।
प्रश्न: पर्वते सः किम् अपश्यत्?
ii. चित्रकारः प्राकृतिकदृश्यं चित्रे प्रदर्शयति।
प्रश्न: चित्रकारः प्राकृतिकदृश्यं कस्मिन् प्रदर्शयति?
iii. पर्वतानां पृष्ठात् सूर्योदयः भवति।
प्रश्न: केषां पृष्ठात् सूर्योदयः भवति?
iv. चित्रकारः नगराद् बहिः अगच्छत्।
प्रश्न: चित्रकारः कस्मात् बहिः अगच्छत्?
v. चित्रकारः पर्वतस्य कोणे आसीत्।
प्रश्न: चित्रकारः कस्य कोणे आसीत्?
vi. सः ध्यानभङ्गेन पतिष्यति एव।
प्रश्न: कः ध्यानभङ्गेन पतिष्यति एव?
7. वाक्यक्रम (Arrange in story order)
i. एकः चित्रकारः आसीत्।
ii. एकदा सः नगराद् बहिः अगच्छत्।
iii. सः पर्वतप्रदेशम् आरुह्य चित्रनिर्माणं प्रारभत्।
iv. तत्र एकः गोपालकः धेनूः चारयति स्म।
v. सः तं चित्रकारं पर्वतस्य कोणे स्थितम् अपश्यत्।
vi. सः चित्रम् छिन्नं कृत्वा चित्रकारस्य जीवनम् अरक्षत्।
सही क्रम:
i → ii → iii → iv → v → vi
मूल्यात्मक प्रश्न (Value-based Question)
प्रश्न: क्या आपने कभी विवेक से किसी की सहायता की है?
उत्तर (उदाहरण):
हाँ, एक बार स्कूल जाते समय एक बच्चा गिर गया था। मैंने उसे उठाया, सांत्वना दी और उसके साथ स्कूल तक गया। वह खुश हुआ और मुझे अच्छा लगा।
गतिविधि (Activity)
प्रश्न:
- सुंदर प्रकृति का चित्र बनाइए।
- पाठ में आए क्रियापदों को पहचानिए।
व्याकरण (Grammar)
(A) रिक्त स्थानों की पूर्ति
i. गृहस्य पुरतः मन्दिरम् अस्ति।
ii. मन्दिरं परितः भक्ताः सन्ति।
iii. ग्रामात् बहिः उद्यानम् अस्ति।
iv. अलं कोलाहलेन।
v. पिता पुत्राय फलं यच्छति।
vi. गुरु: शिष्ये विश्वसति।